FILM: Nie ma bohaterów w nowej adaptacji ?Na zachodzie bez zmian?
Najnowsza ekranizacja klasyki literatury antywojennej Na Zachodzie bez zmian pokazuje horror machiny wojennej w całej okazałości. Film otwiera scena śmierci młodego żołnierza. Jego zakrwawiony mundur dołącza do stosu innych, które z frontu trafiają do naprawy i ponownego użytku.
Sceny te przeplatają migawki: grupa przyjaciół, młodych ludzi, którzy na fali agresywnego nacjonalizmu zasilą szranki świeżego mięsa armatniego dla toczącej się wojny. Złowróżbnie, mundur z pierwszej sceny otrzymuje główny bohater filmu ? żołnierz Paul Baumer.
Pierwsza adaptacja filmowa powieści Na Zachodzie bez zmian powstała w Hollywood. Niemieckich żołnierzy grali amerykańscy aktorzy . Film trafił do kin w 1930 r., rok po wydaniu bestsellerowej powieści Ericha Marii Remarque?a, kiedy rzeź, jaka dokonała się w okopach I wojny światowej, była wciąż jeszcze wspomnieniem nieodległej przeszłości.
Skąd pomysł na remake właśnie teraz? Niemiecki reżyser Edward Berger powiedział widowni zgromadzonej podczas brytyjskiej premiery filmu, że jego główną motywacją był wzrost poparcia dla partii nacjonalistycznych i neonazistowskich w Europie.
Jego wersja jest ostrą odpowiedzią na próby zrehabilitowania I wojny światowej, takie, jak choćby obraz heroizmu zaserwowany ostatnio widzom przez Sama Mendesa w filmie 1917. U Bergera nie ma bohaterów ? jest za to desperacka chęć przetrwania w starciu z nowoczesnym (wówczas) orężem wojennym (obrażenia powstałe przy użyciu w walce nowo wynalezionych miotaczy ognia czy czołgów).
Gra aktorska, zdjęcia, montaż i reżyseria są znakomite; błoto, krew i okropieństwa wojny poprzetykane są obrazami zapierającej dech w piersiach natury i krajobrazu.
Powieść Remarque?a zaczyna się od patriotycznego zapału wojennego, na samym początku wojny w 1914 r. Berger zaczyna narrację wiosną 1917 r., po czym akcja przenosi się do listpada 1918 r., kiedy to toczą się rozmowy pokojowe.
Daniel Bruhl gra stojącego na czele delegacji Niemiec Matthiasa Erzbergera (okrzykniętego później przez nazistów zdrajcą i zamordowanego w zamachu). Erzberger zdaje sobie sprawę, że armia niemiecka nie jest w stanie już dłużej stawiać oporu i pomimo upokarzających warunków traktatu pokojowego deklaruje zawieszenie broni.
Rozwścieczony kapitulacją i nieświadomy tego, że pułk, którym dowodzi jest w opłakanym stanie, niemiecki generał zarządza ostatnią samobójczą ofensywę na kilka minut przed zakończeniem wojny.
Wersja Bergera i zmiany, które wprowadził stanowczo rozprawiają się z mitem ?wielkiej zdrady?, tak bardzo ukochanym przez niemiecką skrajną prawicę.
Jednakże to przesunięcie narracji niesie też pewne problemy. Trudno jest mi uwierzyć, że po niemal trzech latach masowej rzezi wciąż były rzesze nastolatków chętnych do wyjazdu na front.
Pomimo przesunięcia czasowego, film tylko mimochodem wspomina o ?bolszewikach? i nastrojach rewolucyjnych w całej Europie. Nie ma wzmianki o buncie wśród wojsk niemieckich, nie wspominając już o powstaniu, które w istocie doprowadziło do zakończenia wojny.
Brakuje także genialnej mowy weterana Kroppa o tym, że popierałby wojny, jeśli walczyliby w nich tylko generałowie i przywódcy państwowi. Pomimo wszystko, najnowsza ekranizacja Na Zachodzie bez zmian to stanowczy akt oskarżenia skierowany przeciwko współczesnemu uprzemysłowieniu działań wojennych na masową skalę.
Roddy Slorach
Tłumaczyła Ela Bancarzewska
?Na zachodzie bez zmian? jest dostępny na Netflixie.
Category: Gazeta - grudzień 2022, Gazeta - grudzień 2022 - 2cd.
Subscribe
If you enjoyed this article, subscribe to receive more just like it.
