Jak będzie zorganizowane społeczeństwo prawdziwie socjalistyczne?

Chcąc stworzyć społeczeństwo socjalistyczne, potrzebujemy masowego ruchu pracowniczego, własności publicznej i kontroli pracowniczej. Trzeba też jeszcze jednego, decydującego i najbardziej kontrowersyjnego elementu ? planowania.

Socjalizm polega na przejęciu kontroli nad gospodarką przez zwykłych ludzi. Jego podstawą jest założenie, że ludzie pracy są w stanie podejmować decyzje, potrzebne do zarządzania gospodarką.

Ekonomiści głównego nurtu przedstawiają kapitalizm jako ?czysty? model rynkowy. Twierdzą, że to wybory konsumenckie decydują o przepływie towarów i sukcesie na rynku, lub też jego braku, oraz że dzieje się tak bez żadnego planowania. Wynika z tego, że dokonując wyborów konsumenckich możemy zmusić rynek do zaspokajania naszych potrzeb.

W rzeczywistości to wszystko działa zupełnie inaczej. Nasze nawyki konsumenckie w większości są dość stabilne ? mamy tendencję do robienia zakupów w tych samych sklepach. Nie doprowadzamy firm do bankructwa lub sukcesu, nieustannie zmieniając nasze decyzje zakupowe. Rynki zaś wcale nie zaspokajają naszych potrzeb. Firmy produkują wiele niepotrzebnych nikomu rzeczy, które są jedynie marnotrawstwem zasobów. Zarazem wytwarzają też wiele towarów, których potrzebujemy, lecz ich nie dostajemy, gdyż nie mamy pieniędzy, by je kupić.

Rynki kapitalistyczne są w wysokim stopniu planowane. Na przykład firma energetyczna nie chodzi po sklepach, by kupić turbiny do elektrowni, ale je zamawia. Jednak kapitalistyczne planowanie jest dokonywane w interesie mniejszości, pragnącej utrzymać swą władzę i bogactwo. Dlatego też demokratyczne planowanie jest głównym sposobem na wyjście poza gospodarkę rynkową.

Wprowadzenie demokratycznego planowania wymaga spełnienia szeregu warunków. Musimy pozbyć się zasady tajemnicy handlowej i praw własności intelektualnej. Dostęp do informacji powinien być autentycznie otwarty. Musimy też usunąć tę ogromną narośl pasożytniczą na współczesnym kapitalizmie, jaką jest sektor finansowy. Nie możemy mieć demokratycznego planowania i jednocześnie tolerować działania funduszy hedgingowych. To szerokie kręgi społeczeństwa powinny kontrolować przepływ pieniędzy.

Planowanie polega na przewidywaniu wzorów zachowań konsumenckich, zamiast pozostawiać wszystko chaosowi rynku. Planowanie będzie jednocześnie scentralizowane i zdecentralizowane. Decyzje mogą być podejmowane centralnie, a ich wykonanie zdecentralizowane na poziomie lokalnym.

Trzeba będzie rozstrzygnąć szereg kluczowych kwestii. Po pierwsze, które artykuły przestaniemy uważać za towary i będziemy je zapewniać za darmo, gdyż wszyscy ich potrzebują. Niektóre rzeczy będą tu oczywiste, jak na przykład edukacja, opieka nad dziećmi, transport, zakwaterowanie czy służba zdrowia. Potem jednak mogą zacząć się dyskusje. Co na przykład z filmami? Czy ich oglądanie powinno być darmowe?

Te dyskusje opierają się na założeniu, że każdy włoży określoną ilość pracy w wytwarzanie rzeczy. Musimy więc zdecydować, ile godzin będziemy pracować, jaka będzie płaca minimalna i maksymalna. Trzeba rozstrzygnąć, co z funduszem rezerwowym ? ile pieniędzy mamy odłożyć na przyszłe inwestycje. Potrzebne będą decyzje również w innych kwestiach ? na przykład, co zrobić ze szkodami w środowisku naturalnym, spowodowanymi przez kapitalizm.

Niektórzy myślą, że wprowadzenie tego wszystkiego będzie zbyt skomplikowane. Dlaczego jednak samoorganizacja ludzi w podejmowaniu decyzji miałaby być zbyt trudna? W opartym na współpracy społeczeństwie socjalistycznym firmy produkujące te same towary współpracowałyby ze sobą. To przyniosłoby ogromne korzyści i zredukowało marnotrawstwo, powodowane przez konkurencję. Przyspieszyłoby również znajdo- wanie rozwiązań dla danych problemów. Gdyby zamiast pracować oddzielnie dla konkurujących ze sobą firm naukowcy współpracowali ze sobą, to znalezienie lekarstwa na raka byłoby bardziej prawdopodobne.

Społeczeństwo socjalistyczne wyłania się z autentycznych zmagań ludzi, dając masom gospodarczą demokrację. Jego istota polega na tym, że to właśnie ludzie mają zdecydować, za pomocą swych burzliwych struktur, jak powinno być zorganizowane społeczeństwo.

Marksistowski archeolog Gordon Childe mówił, że przed powstaniem społeczeństwa klasowego nastąpiła potężna eksplozja różnych wynalazków. W społeczeństwie pokapitalistycznym, pozbawionym menedżerów, reklamy i całego tego kapitalistycznego nonsensu, kreatywność milionów zostanie uwolniona. Jak mówił rewolucjonista Karol Marks, możliwości wymyślania siebie na nowo będą ogromne.

Kieran Allen
Tłumaczył Jacek Szymański

Tags: Featured

Category: Gazeta - grudzień 2022, Gazeta - grudzień 2022 - 2cd.