Marie Equi zasługuje na pamięć

. | 1 lipca 2022

Marie Equi urodziła się w 1872 r. Jej rodzice należeli do klasy pracującej ? ojciec był włoskim imigrantem, zaś matka imigrantką z Irlandii.

Pierwszą pracę znalazła w fabryce tekstyliów, potem jednak poszła na studia i została lekarką. To że kobieta z klasy pracującej została lekarką było wtedy czymś niezwykłym (i wciąż tak jest dzisiaj!), jednak Equi w dodatku była lesbijką, dość otwarcie mówiącą o swej seksualności i jednopłciowych związkach.

Działała na rzecz przyznania kobietom praw wyborczych, kontroli urodzeń i prawa kobiet do aborcji. W 1913 r. zaangażowała się strajk i opowiedziała się po stronie zmagań o socjalizm. Stała się aktywną działaczką związku Robotnicy Przemysłowi Świata (IWW ? ?Wobblies?), i kiedy przyszła wojna mocno się jej przeciwstawiła. Mimo to, do niedawna ta niezwykła kobieta była niemal zupełnie zapomniana.

Strajk

W lipcu 1913 roku około 200 kobiet, pracujących w Fabryce Opakowań Oregon, przystąpiło do strajku. Większość z nich miała od 12 do 20 lat i pracowała do 12 godzin dziennie przez siedem dni w tygodniu, pakując owoce do puszek w potwornych warunkach. Ich zapłata wynosiła mniej niż 10 centów na godzinę.

Niektóre ze strajkujących były pacjentkami Equi, więc lekarka postanowiła je wesprzeć. Na jednym z ulicznych wieców policjanci aresztowali i szarpali każdego, kto próbował stanąć na skrzynce i przemawiać. Potraktowali tak również ciężarną Agnes O?Connor, jedną z pacjentek Equi. Oburzona lekarka zaczęła szarpać się z policjantami i wymieniać z nimi ciosy, co pozostawiło na jej ciele wiele siniaków. Następnie poprowadziła marsz do budynku aresztu, domagając się zwolnienia aresztowanych. Tam uderzyła dwóch policjantów w twarz i rzucała takimi wyzwiskami, że szeryf nakazał zwolnienie O?Connor.

Equi została później aresztowana i oskarżona o pchnięcie policjanta szpilką do kapelusza. Trzymano ją w areszcie przez 3 dni ? została pobita, i grożono jej zamknięciem w zakładzie dla psychicznie chorych. Zanim strajk dobiegł końca Equi, została jeszcze stratowana przez policyjnego konia, jednak jej wsparcie dla strajkujących było niezachwiane. Strajk został pokonany, gdy pracownice zostały zastąpione łamistrajkami. Dla Equi była to wyraźna lekcja: ?Moje doświadczenia w czasie strajku zrobiły ze mnie socjalistkę.(?) Każde polepszenie warunków musi być rezultatem akcji bezpośredniej?.

W 1913 roku zaczęła działać w sponsorowanym przez IWW Związku Bezrobotnych. Protestowała tam przeciwko użyciu prawa przeciwko włóczęgostwu do wypychania bezrobotnych bezdomnych z miasta. Ogłosiła się wtedy ?radykalną socjalistką?.

Kiedy w listopadzie 1916 r. doszło do masakry członków IWW, próbujących przybyć [w poparciu pracowników] do portu Everett, Equi pospieszyła z pomocą medyczną dla rannych. Kiedy do Oregonu dotarły prochy członka IWW Joe Hilla (który został rozstrzelany przez pluton egzekucyjny 19 listopada 1915 r.), Equi dostąpiła zaszczytu rozsypania ich w pierwszą rocznicę śmierci.

Kontrola urodzeń i aborcja

Equi często zaniedbywała kampanie IWW na rzecz walki o kontrolę urodzeń. W owym czasie najgłośniejszym i najbardziej aktywnym głosem na rzecz kontroli urodzin była pielęgniarka Margaret Sanger. Dzięki strajkowi praczek w Nowym Jorku Sanger stała się zagorzałą zwolenniczką i działaczką IWW. W marcu 1914 r. założyła własne czasopismo, zatytułowane ?The Woman Rebel? (Kobieta Buntowniczka). Jej przyjaciel Otto Bobsein jako pierwszy użył wyrażenia ?kontrola urodzeń?.

20 kwietnia 1914 r. stanowe bojówki i ochroniarze firmy zaatakowali miasteczko namiotowe, wzniesione przez strajkujących górników w Ludlow, w stanie Colorado. Górnicy zostali wysiedleni ze swych domów przez firmę Johna D. Rockefellera. Miasteczko zostało ostrzelane z karabinów maszynowych i podpalone. Zginęło ponad 20 górników i członków ich rodzin, w tym dwie kobiety i jedenaścioro dzieci. Niektórzy spośród górników zostali schwytani, a następnie straceni przez swych prześladowców.

Kilka miesięcy później próbowano dokonać zamachu bombowego na nowojorską posiadłość Johna D. Rockefellera. Ładunek wybuchł przedwcześnie, zabijając zamachowców. Sanger oddała im cześć za to, że wykazali się ?odwagą, zdecydowaniem, siłą przekonań i duchem oporu?. Jej pismo wzywało swych czytelników, by zawsze ?pamiętali o Ludlow.? Za te słowa wszczęto postępowanie prokuratorskie przeciwko niej. Sanger przedstawiono zarzuty, za które maksymalną karą było 45 lat więzienia.

Czekając na proces działaczka napisała broszurę, zatytułowaną ?Family Limitation? (Ograniczenia rodziny). Zawierała ona nie tylko informacje o kontroli urodzeń, ale też przejęła język rewolucji. Gdy broszura była gotowa, Sanger ? ucharakteryzowana i pod fałszywym nazwiskiem ? przekroczyła granicę z Kanadą, a stamtąd udała się dalej do Liverpoolu.

Sanger wróciła do USA w lutym 1916 r., kiedy zarzuty wobec niej zostały wycofane. Objeżdżała kraj wygłaszając wykłady na temat kontroli urodzeń. Przemawiała też w Portland, gdzie jedną z głównych postaci lokalnego oddziału Związku Kontroli Urodzin była Equi. Podczas wykładu policja aresztowała trzech mężczyzn, sprzedających kopie ?Family Limitation?. Widząc to Equi weszła na stół i zaczęła rozdawać broszury za darmo.

Po jakimś czasie Sanger wróciła do Portland, by dać kolejny wykład. Kiedy zaczęła przemawiać do wypełnionej po brzegi sali policja aresztowała ją, Equi i dwie inne kobiety. Ogromny tłum podążył za policją do aresztu, w geście solidarności wznosząc okrzyk: ?My też złamaliśmy prawo!?. Aresztowane zostały następnie postawione przed sądem wraz z 3 mężczyznami, zatrzymanymi wcześniej. Wszyscy zostali uznani za winnych rozpowszechniania ?sprośnej, obscenicznej i nieprzyzwoitej książki?. Mężczyźni dostali grzywnę w zawieszeniu, kobiety zaś otrzymały upomnienie. Jednak kolejne spotkania przebiegały już bez zakłóceń.

Equi przeprowadzała aborcje dla zamożnych i dla biednych, przy czym ci pierwsi subsydiowali zabiegi dla tych drugich. Nie ukrywała tego, że jest lesbijką. Wraz ze swoją partnerką, z którą spędziła 15 lat życia, udało jej się nawet adoptować córkę.

Choć jej seksualność z pewnością była używana, by zwrócić opinię publiczną przeciw niej, homoseksualne kobiety nie były przedmiotem takich prawnych prześladowań, jakie spadały na homoseksualnych mężczyzn. W 1913 r. wprowadzono w Oregonie nowe Prawo Eugeniczne, które przewidywało karę kastracji za ?sodomię?. Prawo to obowiązywało do lat 60-tych ubiegłego wieku.

Wojna imperialistyczna

Gdy USA przygotowywały się, by włączyć się do I Wojny Światowej, Equi rzuciła się w wir działalności antywojennej. Kiedy w czerwcu 1916 r. w Portland odbywała się ?Parada Gotowości?, na jej drodze stanęła Equi z transparentem: ?Ludzie pracy przygotujcie się na śmierć ? JP Morgan i spółka chcą przygotować się na zyski?. Transparent został zniszczony, a Equi poturbowana i aresztowana.

Gdy IWW próbował poprowadzić wiec antywojenny, każdy kto próbował wejść na skrzynkę i przemówić był aresztowany. W tej sytuacji Equi wspięła się na słup telegraficzny i rozwinęła transparent z hasłem: ?Precz z imperialistyczną wojną!?, a następnie przemówiła do zgromadzonych, podczas gdy policja bezradnie stała z boku.

Kiedy USA przystąpiły do wojny, każdy przejaw opozycji był traktowany jak akt zdrady. Na lewicę spadła fala surowych represji.

Również Equi została aresztowana 30 czerwca 1918 r. za wygłoszenie antywojennego przemówienia. Tym razem oskarżono ją o obrazę flagi, amerykańskich żołnierzy i Wielkiej Brytanii (w swym przemówieniu gorąco wsparła Powstanie Wielkanocne w Irlandii). Jej proces rozpoczął się dopiero 12 listopada, a więc dzień po zakończeniu wojny. W istocie była ona prześladowana za jej ?czerwone? poglądy, za bycie członkinią IWW i radykalną socjalistką. Jej proces wpisywał się w falę tzw. ?czerwonej paniki?, która swój szczyt osiągnęła w pierwszych latach po wojnie.

Występujący na rozprawie prokurator Bert Haney opisywał Equi jako ?bezpłciową kobietę?. Powiedział on ławie przysięgłych: ?Czerwona flaga powiewa nad Rosją, Niemcami i sporą częścią Europy. Jeśli nie poślecie tej kobiety do więzienia to mówię wam, że ta flaga zawiśnie nad całym światem?. Equi została skazana na 3 lata więzienia.

Wojna klasowa

W przemówieniu w Portland z października 1919 r. Equi powiedziała swej publiczności: ?Może nam się wydawać, że żyjemy w wolnym kraju, ale w rzeczywistości jesteśmy niczym innym niż niewolnikami. Kiedy prezydent Wilson powiedział ostatnio, że prowadzimy wojnę, to chociaż tym razem powiedział prawdę. Tyle że nie jest to wojna przeciwko innemu narodowi, ale nigdy nie kończąca się wojna klasowa wewnątrz naszego własnego kraju.?

Jej odwołania od wyroku nie odniosły sukcesu i w październiku 1920 zgłosiła się do odbycia kary w więzieniu San Quentin. Zwolniono ją we wrześniu 1921, lecz jej zdrowie było już mocno nadszarpnięte przez kolejne odsiadki i tym, że lewica poniosła klęskę. Po wyjściu z więzienia Equi tylko sporadycznie angażowała się w działalność polityczną. W 1926 r. zamieszkała z nią w Portland znana działaczka IWW Elisabeth Gurley Flynn ? razem spędziły prawie 10 lat.

W czasie wielkiego strajku dokerów w 1934 r. Equi stanęła na pikiecie strajkowej. Po raz pierwszy od dwóch lat to wyszła wtedy z domu ? tak słabe było już wtedy jej zdrowie. Wpłaciła 250 dolarów na fundusz strajkowy.

Kiedy w tym samym roku policja opublikowała ?Czerwoną Listę? niebezpiecznych wywrotowców, żyjących w rejonie Portland, Equi była oburzona, że jej nazwisko nie znalazło się w wykazie. Zagroziła policji pozwem sądowym.

Marie Equi zasługuje, a w rzeczy samej żąda, by być zapamiętaną.

John Newsinger w kwartalniku International Socialism
Tłumaczył Jacek Szymański

Tags: Featured