Militaryzacja pandemicznego świata

Rywalizacja państw kapitalistycznych ma wymiar nie tylko ekonomiczny, ale i militarny.

A dokładniej rzecz ujmując, w kontekście rywalizacji gospodarczej państwa starają się używać także potęgi militarnej w celu poprawy własnej pozycji w kapitalistycznym systemie światowym. Imperializm i militaryzm są więc wpisane w logikę tego systemu.

Jak ten zbrojny wymiar rywalizacji wygląda w dzisiejszym świecie? 26 kwietnia ukazały się nowe dane Sztokholmskiego Międzynarodowego Instytutu Badań nad Pokojem (SIPRI), dotyczące wydatków militarnych w 2020 r. Mimo kryzysu gospodarczego związanego z pandemią i spadku w roku ubiegłym globalnego Produktu Krajowego Brutto (PKB) o 4,4% nastąpił realny wzrost wydatków zbrojeniowych o 2,6%.

Licząc w dolarach USA według wartości z 2019 r. światowe wydatki na ten cel wyniosły 1981 mld dolarów czyli niemal dwa biliony.

To najwyższa wartość od początku pomiarów dokonywanych przez SIPRI od 1988 r. Dodajmy, że rekord realnych światowych wydatków zbrojeniowych bity jest już trzeci rok z rzędu.

Spośród wszystkich państw świata największy udział w wydatkach zbrojeniowych mają niezmiennie Stany Zjednoczone (39% całości wydatków światowych). Całość wydat- ków USA na ten cel oszacowano na $778 mld, co stanowiło wzrost o 4,4 % w porównaniu do 2019 r. Na każde pięć dolarów przeznaczanych przez wszystkie państwa na świecie na zbrojenia, dwa wydawane były więc w 2020 r. przez Stany Zjednoczone.

Na drugim miejscu są Chiny, które mają dokładnie trzykrotnie niższy, 13-procentowy udział w skali świata w porównaniu z USA.

Wydatki militarne Chin, które wyniosły $252 mld (wzrost o 1,9%) rosną jednak już 26 rok z rzędu. Trzecie miejsce, z wyraźniej mniejszym udziałem (3,7%) zajmują Indie. Udział mniejszy, ale to wciąż $72,9 mld i wzrost w pandemicznym 2020 r. o 2,1% w stosunku do roku poprzedniego.

Rosja wydaje dużo, ale w innej lidze niż USA

Dalej znajduje się Rosja (3,1% światowego udziału), której wydatki ($61,7 mld) stanowiły wzrost o 2,5% ? choć to i tak o 6,6% mniej niż zakładał budżet tego państwa. Udział wydatków zbrojeniowych w PKB Rosji wyniósł 4,3%, co pokazuje ich istotne znaczenie w skali gospodarki rosyjskiej.

Nietrudno jednak zauważyć, że porównanie kwot Rosji i USA przeznaczanych na zbrojenia to porównanie graczy zupełnie innej rangi ? Rosja wydawała w 2020 r. na ten cel prawie trzynaście razy mniej niż Stany Zjednoczone.

Pierwszą piątkę zamyka Wielka Brytania z Irlandią Północną (3,0% światowego udziału, $59,2 mld, wzrost o 2,9%), która w 2020 r. wyprzedziła Arabię Saudyjską (2,9% udziału, $55,5 mld, spadek o 10%, co jednak wciąż oznaczało półprocentowy wzrost udziału wydatków militarnych w PKB tego państwa). Dane te pokazują, że pierwszej lidze kwot przeznaczanych na zbrojenia grają wyłącznie Stany Zjednoczone. Drugą ligę stanowią wyłącznie Chiny. Dopiero w trzeciej lidze mamy szereg graczy o porównywalnym poziomie wydatków.

W kontekście tych ostatnich warto wspomnieć o zajmujących siódme miejsce Niemczech (na niemal identycznym poziomie co Francja: $52,8 mld), które choć wciąż są w relatywnie niewielkim stopniu zmilitaryzowanym państwem w stosunku do wielkości gospodarki (wydatki militarne stanowiły w 2020 r. 1,4% PKB Niemiec), odnotowały istotny wzrost w skali rocznej (o 5,2%). W czasie dekady od 2011 r. realny wzrost wyniósł tu 28%.

Generalnie wydatki na zbrojenia w całej Europie (wraz z Rosją) realnie wzrosły przez rok o 4%. Europejski wyścig zbrojeń bynajmniej więc nie wyhamował.

NATO się zbroi

Jeśli chodzi o najpotężniejszy sojusz wojskowy na świecie ? spośród 29 członków NATO udział wydatków zbrojeniowych w państwowym PKB zwiększyło 27, dwa pozostały na tym samym poziomie (Słowenia i Norwegia), a tylko w jednym nastąpił spadek (Bułgaria, która zanotowała ogromny wzrost rok wcześniej).

Polska tradycyjnie wysoko: z 2,2% udziału w PKB uplasowała się na 7 miejscu (wraz z Wielką Brytanią).

Co istotne, wzrost ten w przypadku aż 23 państw NATO nie wynikał lub wynikał nie tylko ze skurczenia się gospodarki w czasie koronakryzysu, ale ze zwiększenia się realnych wydatków zbrojeniowych w porównaniu do roku poprzedniego.

Ciekawie przedstawia się też czołówka w wydatkach militarnych na osobę.

Tu w 2020 r. prowadził Izrael ($2507,6) przed USA (2351,1 $) i Singapurem (1855,5 $). Jeszcze pięć innych państw przekraczało $1000 na głowę: Arabia Saudyjska, Kuwejt, Oman, Norwegia i Australia.

Prawdopodobnie wartość tę przekraczały także Zjednoczone Emiraty Arabskie (którym broń sprzedaje m.in. Polska), ale ostatnie szacunkowe dane dotyczące tego państwa SIPRI był w stanie ustalić za 2014 r.

Filip Ilkowski

Tags: Featured

Category: Gazeta ? maj 2021