Siła ruchu kobiet

Do najsilniejszych mobilizacji oddolnych w ostatnich latach należały demonstracje przeciw próbom zaostrzenia i tak już antykobiecego prawa antyaborcyjnego.

Ruchowi ?czarnego protestu? i ?strajku kobiet? udało się kilka razy odeprzeć ataki ze strony fanatyków i obozu rządowego, ale wróg też nie śpi i próbuje bardziej ukrytymi sposobami ograniczyć możliwości kobiet do decydowania o sobie.

Wprowadzono receptę na antykoncepcję awaryjną (?pigułkę dzień po?). Dostępność antykoncepcji jest ograniczona przez brak refundacji tabletek z hormonami nowej generacji, stosowanie ?klauzuli sumienia? zarówno przez lekarzy, jak i farmaceutów oraz brak poradnictwa i edukacji w zakresie antykoncepcji. Polska znajduje się na szarym końcu Atlasu Antykoncepcji w Europie. Wynik (spełnienie różnych kryteriów) pogorszył się od 44,8% w roku 2018 do 31,5% w roku 2019.

Prawo kobiet do decydowania o własnym ciele jest konieczne, jeśli mamy mówić o równości płciowej i obaleniu dyskryminacji. Rola kobiet w rodzinie i rola rodziny jako dostawcy i wychowawcy siły roboczej dla systemu kapitalistycznego przekłada się też na dyskryminację w sferze pracy ? kobiety mają najgorzej płatną pracę i najniższy stopień aktywności zawodowej, głównie z powodów ?obowiązków rodzinnych?.

Jednak od 2011 do 2017 roku aktywność zawodowa kobiet w wieku produkcyjnym (18-59 lat) wzrosła od 68,2 do 71,1 proc. (jednak wśród mężczyzn wzrosła nieco bardziej ? od 77 do 80,2 proc.).

Ruch kobiet pracy też staje się silniejszy. Wśród wielu grup, będących w centrum protestów i strajków, kobiety stanowią większość. Dotyczy to strajku personelu PLL LOT, planowanego strajku nauczycielek/i, okupacji szpitali oraz innych protestów w ochronie zdrowia i pomocy społecznej.

To właśnie w miejscach pracy kobiety mają największą siłę, by wywalczyć realne polepszenia swojej sytuacji i samodzielność finansową, która jest podstawą, by móc zwalczać opresyjne stosunki również w domu i relacjach osobistych.

————————————————————————–

Historia Dnia Kobiet

Dla pomysłodawczyni 8 marca jako Międzynarodowego Dnia Kobiet ta data nie miała być ani okazją do ?galanterii? wręczenia kwiatów i rajstop w stylu PRL-u, ani dniem na rzecz formalnego równouprawnienia dla kobiet wewnątrz systemu kapitalistycznego.

Kiedy rewolucyjna socjalistka Klara Zetkin zaproponowała obchody tego dnia na socjalistycznej konferencji kobiet w Kopenhadze w 1910 roku, chodziło jej o organizowanie i świętowanie walk kobiet z klasy robotniczej i połączenie ich z dążeniami ku zastąpieniu kapitalizmu systemem socjalistycznym.

Dlaczego 8 marca? Tego dnia w 1908 r. wyszły na ulice Nowego Jorku setki robotnic przemysłu tekstylnego, by protestować przeciw pracy dzieci, fatalnym warunkom zatrudnienia oraz żądać praw związkowych i prawa do głosu dla kobiet. Upamiętniano też wystąpienie robotnic w Nowym Jorku 8 marca 1857 r. W 1909 r. kobiety strajkowały przez 13 tygodni, stając się symbolem nowej fali buntu robotnic w USA.

Pierwsze obchody 8 marca jako międzynarodowego święta miały miejsce w Europie, w 1911 roku. Aleksandra Kołłontaj, rosyjska rewolucjonistka i działaczka na rzecz praw kobiet, napisała: ?Niemcy i Austria w Dniu Kobiet Pracujących były jednym wrzącym, drżącym morzem kobiet. Wszędzie organizowano spotkania. (?) Mężczyźni dla odmiany zostali w domach z dziećmi, ich żony, uwięzione gospodynie domowe, poszły na spotkania.?

Rewolucyjne socjalistki argumentowały, że niemożliwa jest jedność między bogatymi a biednymi kobietami. ?Walka o wyzwolenie dla kobiety z klasy pracowniczej nie może być ? tak jak dla burżuazyjnej kobiety ? walką przeciw mężczyznom z jej klasy?, napisała Klara Zetkin. ?Ramię w ramię z mężczyznami z jej klasy, kobieta robotnica walczy przeciw społeczeństwu kapitalistycznemu.?

Aleksandra Kołłontaj napisała o feministkach, jak wtedy nazywano ruch kobiet z klas wyższych: ?Jaki jest cel feministek? Ich celem jest osiągnięcie tych samych przywilejów, tej samej władzy, tych samych praw wewnątrz społeczeństwa kapitalistycznego, które posiadają ich mężowie, ojcowie i bracia. Jaki jest cel kobiet klasy robotniczej? Ich celem jest obalenie wszystkich przywilejów nabytych przez narodzenie lub bogactwo. Dla kobiety robotnicy jest obojętne, kto jest ?Panem? ? czy to mężczyzna, czy kobieta.?

W carskiej Rosji pierwsze obchody Dnia Kobiet były mocno represjonowane przez policję ? mówczynie zostały aresztowane przed spotkaniami, po czym nastąpiły masowe aresztowania uczestniczek.

Rewolucja

W 1917 roku świat widział prawdziwą siłę protestujących robotnic ? kiedy właśnie w Dniu Kobiet rozpoczęły rewolucję. Dziesiątki tysięcy robotnic zastrajkowały i wyszły na ulice, by protestować przeciw wojnie i głodowi. Wybrały delegatki, które przekonały mężczyzn i kobiety z innych fabryk do przyłączenia się do strajku. Kobiety również odegrały istotną rolę w przekonaniu żołnierzy do nieposłuszeństwa wobec oficerów, by nie strzelać do strajkujących. Natomiast ta pierwsza rewolucja ? lutowa (według używanego w Rosji carskiej kalendarza) ? nie spełniła żądań kobiet o realną równość. Tyranię cara obalono, ale władza klasy kapitalistycznej i wyzysk w miejscach pracy pozostały. Dopiero dalszy etap rewolucji w październiku doprowadził do zmian, o których w ?zaawansowanych? krajach Europy przez wiele dekad nie można było marzyć. Wprowadzono ustawę o równych płacach dla kobiet i mężczyzn, zalegalizowano rozwody i aborcję, budowano żłobki i przedszkola, komunalne pralnie i kuchnie.

Izolacja rewolucji rosyjskiej umożliwiła jednak dojście do władzy biurokracji stalinowskiej, która w latach 20-tych i 30-tych odebrała kobietom wiele ze zdobytych praw ? m.in. do przerywania ciąży. Dlatego mający korzenie w stalinizmie ?realny socjalizm? z lat 1945-1989 też nie kojarzy się z równością i wyzwoleniem kobiet.

Polityka klasowa na dziś

Dzisiaj klasowe podziały w ruchu kobiecym nie są zawsze tak jasne, jak w czasach Zetkin i Kołłontaj. Ale nadal istnieją. Kobiety, jak mężczyźni, są podzielone na bogate i biedne, wyzyskujące i wyzyskiwane. Wiadomo, że każdy objaw dyskryminacji, czy to zakaz aborcji, niższe płace czy brak żłobków, uderza bardziej w kobiety niezamożne.

Potrzebna jest polityka klasowa; walka w interesie całej klasy pracowniczej, która obejmuje osoby obu płci. Dla większości kobiet sprawy takie, jak wiek emerytalny, płaca minimalna, poziom ochrony zdrowia i edukacji, ma duży wpływ na jakość życia. W celu polepszenia sytuacji życiowej kasjerek, pielęgniarek, przedszkolanek, emerytek czy kobiet bezrobotnych trzeba działać przeciw niedemokratycznej władzy klasy kapitalistycznej, dla której wyzysk i dyskryminacja kobiet są konieczne, by utrzymywać system, działający na rzecz najbogatszych kosztem ogromnej większości ludności.

————————————————————————–

Społeczeństwo bez hierarchii

Płciowa nierówność społeczna nie jest zjawiskiem, które istniało od zawsze. Panuje powszechny mit, że dyskryminacja kobiet jest zjawiskiem naturalnym, które leży w naszej biologii ? przynajmniej w biologii mężczyzn.

Wiele badań antropologicznych pokazuje, że istniały ? i śladowo jeszcze istnieją ? społeczeństwa równe i niehierarchiczne zarówno pod względem klas, jak i płci.

Antropolożka Eleanor Burke Leacock zbadała w latach 1950-ych społeczność rdzennego ludu Montagnais-Naskapi w Kanadzie. Zauważyła jeszcze wtedy wiele cech takiego egalitaryzmu i równości płciowej ? nawet po długim okresie wpływów ze strony kapitalistycznej gospodarki i ?cywilizacji?. Studiowała teksty napisane o tej społeczności w XVII wieku przez misjonarzy jezuickich, którzy mieli ?dzikich? nawrócić na katolicyzm i ?ucywilizować?. Okazało się, że brak autorytaryzmu i hierarchicznych struktur, zarówno w społeczeństwie jak i w rodzinie, był wielką przeszkodą dla ?misji? jezuitów.

Znamiennie jest, z czego składał się ich program ?ucywilizowania?:

* Wprowadzenie stałego osadnictwa oraz formalnego wodzostwa (które wcześniej nie istniało).

* Wprowadzenie zasady karalności do stosunków społecznych.

* Edukowanie dzieci ? ale przez zabranie ich od swoich rodzin, ponieważ te nie akceptowałyby kar cielesnych wobec swoich dzieci ? które według jezuitów były konieczne.

* Wprowadzenie europejskiej struktury rodziny i co za tym idzie: męskiego autorytetu nad kobietami, wierności kobiet i obalenia prawa do rozwodu (które wcześniej istniało bez ograniczenia ? na życzenie żony lub męża).

To społeczeństwo rdzenne nie znało ?naturalnych?, hierarchicznych struktur ? ani między rodzicami i dziećmi, między mężami i żonami czy między różnymi grupami społecznymi.

Tragedią jest, że jezuitom udało się nawrócić część społeczności i wprowadzić zasady kary cielesnej, poddaństwo kobiet i autorytaryzm w imię Boga. Tym, co jednak najbardziej przyczyniło się do zmiany kultury i społecznych stosunków, były nowe sposoby produkcji i organizowania gospodarki. Coraz ważniejszy stał się handel futrami z Europejczykami. Wkroczył rynek i zasada własności prywatnej ? najczęściej mężczyzn, bo to oni zajmowali się tym handlem.

W swojej analizie Leacock udowadnia aktualność książki Fryderyka Engelsa ?Pochodzenie rodziny, własności prywatnej i państwa?, w której autor pokazuje związek między ?historyczną klęską płci żeńskiej? a powstawaniem własności prywatniej, klas społecznych i władzy państwowej.

Ellisiv Rognlien

Tags: Featured

Category: Gazeta - marzec 2019