Magnus Hirschfeld i walka o wyzwolenie społeczności LGBT+

. | 1 września 2023

W 1933 r. Magnus Hirschfeld przebywa w Paryżu, gdzie ogląda kronikę filmową. Od 10 maja na uniwersytetach w całych Niemczech studenci palą książki.

Największy stos płonie w Berlinie, gdzie 40 tys. ludzi usłyszało, jak nazistowski minister propagandy Joseph Goebbels ogłasza, że „żydowski intelektualizm jest martwy”. Duża część spalonych książek pochodzi z biblioteki Instytutu Nauk Seksualnych Hirschfelda.

W 1897 r. Hirschfeld założył w Niemczech Komitet Naukowo-Humanitarny. Jego misją było łączenie obrony homoseksualności z badaniami naukowymi i kampanią polity- czną na rzecz uchylenia represyjnych przepisów. Adolf Hitler nazwał Hirschfelda „najbardziej niebezpiecznym Żydem w Niemczech”.

Komitet otrzymał wsparcie od Partii Socjaldemokratycznej, a następnie od Partii Komunistycznej. Wybuch rewolucji w Niemczech pod koniec pierwszej wojny światowej zapewnił Hirschfeldowi przestrzeń do otwarcia Instytutu.

Naukowiec twierdził, że niektórzy ludzie rodzą się z cechami, które nie wpisują się w kategorię heteroseksualności oraz binarnej płciowości, i popierał koncepcję tzw. „trzeciej płci”. Stał na stanowisku, że człowiek funkcjonuje „zgodnie ze swoją naturą”, a nie wbrew niej. Analiza ta zawierała wprawdzie problematyczne kwestie, ale była przełomowa.

Instytut ogłosił się miejscem „badań, nauczania, leczenia i schronienia”. Nie mogąc zmienić reakcyj- nego prawa, Hirschfeld wywalczył prawne uznanie dowodów tożsamości dla „transwestytów”, które pozwoliły wielu pacjentom uniknąć aresztowania za noszenie ubioru niezgodnego z płcią metrykalną.

Jedną z osób wielokrotnie aresztowanych z tego powodu była Dora Richter. Pochodziła ona z biednej rolniczej rodziny i pracowała latem jako kelner w eleganckich hotelach. Posługiwała się wtedy imieniem Rudolph, które zostało jej nadane po urodzeniu. Przez pozostałą część roku żyła jako kobieta.

Sędzia zwolnił Richter z aresztu oraz przekazał pod opiekę Hirschfelda i Instytutu, gdzie mieszkała oraz pracowała jako pomoc. W 1922 r. Richter przeszła pierwszą z serii operacji, a w 1931 r. jako pierwsza osoba w historii poddała się operacji określanej wówczas mianem „operacji zmiany płci”.

W okresie po rewolucji 1919 r. aż do momentu dojścia nazistów do władzy w Niemczech działał silny ruch wyzwolenia seksualnego. Obejmował on trzy nurty.

Hirschfeld i socjaldemokratyczni przywódcy ruchu walczyli o większą akceptację i zmiany w prawie. W tym samym czasie powstawało wiele alternatywnych barów i klubów. To w nich gromadzili się wszyscy ci, którzy uważali, że lepiej jest dążyć do stworzenia prawdziwej, tętniącej życiem subkultury niż walczyć o emancypację, która wyrażała się często jedynie w martwych przepisach.

Trzeci nurt skupiał się wokół marksistowskiego psychoanalityka Wilhelma Reicha. Reich otwierał bezpłatne kliniki seksuologiczne w robotniczych dzielnicach Wiednia.

Jeździł również z wykładami na temat „seksualnej nędzy mas w kapitalizmie”, ostrzegając przed niebezpieczeństwami abstynencji oraz podkreślając znaczenie seksu przedmałżeńskiego i niszczący wpływ rodziny. Kliniki zapewniały antykoncepcję i organizowały nielegalne aborcje. W 1930 r. Reich przeniósł się do Niemiec i założył Niemieckie Stowarzyszenie Proletariackiej Polityki Seksualnej – Sex-Pol. W wydarzeniach organizowanych przez Sex-Pol uczestniczyły tłumy liczące nawet 20 tys. osób.

Dyskusje na temat społecznych, ekonomicznych i praktycznych ograniczeń w sferze seksualnej były punktem wyjścia do dyskusji wokół klasowej natury społeczeństwa. Komunistom przeszkadzały poglądy Reicha na rodzinę i sukces jego działalności, więc oskarżali go o próbę przekształcenia komunistycznych stowarzyszeń młodzieżowych w burdele – co było kłamstwem.

W 1932 r. wydalono go z partii, a w 1934 r. z Międzynarodowego Towarzystwa Psychoanalitycznego za bycie marksistą, co akurat nie mijało się z prawdą.

6 maja 1933 r. naziści przypuścili szturm na Instytut. Dora Richter prawdopodobnie zginęła podczas ataku, choć niewykluczone, że zmarła nieco później w areszcie. Zniszczono jej dokumentację medyczną i wymazano historię jej życia.

Naziści zmiażdżyli zarówno lewe, jak i prawe skrzydło ruchu. Książki i dokumenty badawcze zgromadzone w Instytucie były bezcenne. Nie jest znana dokładna liczba osób zamordowanych przez nazistów, po tym jak zarekwirowano akta Instytutu.

Nazistowskie prześladowania społeczności przybrały z czasem na sile. Co najmniej 50 tys. osób uwięziono na mocy drakońskiego prawa, a około 15 tys. wywieziono do obozów koncentracyjnych.

Tłumaczył Tomasz Wiewiór

Tags: Featured