Rosa Parks ? radykalna działaczka ruchu praw obywatelskich

Pisząc o innych działaczach Rosa Parks stwierdziła, że ?bojownicy o wolność nigdy nie odchodzą na emeryturę?. Te słowa sprawdziły się również w jej przypadku.

Parks urodziła się 4 lutego 1913 w miasteczku Tuskegee, w stanie Alabama, na głębokim amerykańskim Południu. Dorastała w okresie ciągłego zagrożenia przemocą na tle rasowym, gdy ustawy Jima Crow wymuszały segregację rasową. Po wyjściu za mąż za Raymonda Parksa, który sam był oddanym działaczem społecznym, Rosa przystąpiła w 1943 r. do Krajowego Stowarzyszenia na Rzecz Popierania Ludności Kolorowej (NAACP) ? oddziału w Montgomery. Wkrótce została sekretarzem od- działu, na którego czele stał E. D. Nixon.

Przez lata Parks brała udział w kampaniach na rzecz przyznania czarnoskórym praw wyborczych i by te prawa były wykorzystywane. Pracowała również nad przygotowaniem dokumentacji do sporów sądowych w sprawach dotyczących praw obywatelskich w całym kraju. Jedną z głośniejszych spraw, w których Parks odegrała ważną rolę, był przypadek Recy Taylor ? ofiary grupowego gwałtu przez sześciu białych mężczyzn w 1944 r. Pracując z Taylor, Parks nagłośniła sprawę w całym kraju.

W tamtym czasie Parks obcowała z lewicowymi ideami, które zradykalizowały tysiące czarnych pracowników w latach trzydziestych i czterdziestych ubiegłego wieku. Choć nigdy nie została zarejestrowana jako członkini, to jednak brała udział w spotkaniach partii komunistycznej. W lecie 1955 r. Parks wzięła udział w warsztatach dla aktywistów w Szkole Highlander Folk w Tennessee, gdzie szkolono działaczy dla ruchu praw obywatelskich.

Kilka miesięcy po tym szkoleniu Parks dokonała czynu, z którego najbardziej słynie. 1 grudnia odmówiła ustąpienia miejsca białej osobie w autobusie, mimo polecenia wydanego przez kierowcę. W ten sposób złamała prawo o segregacji, obowiązujące w Montgomery w Alabamie. Parks w ten sposób wspominała później co czuła w tamtej chwili: ?Kiedy ten biały kierowca podszedł do nas i machnął ręką, nakazując nam wstać i ustąpić miejsca, poczułam determinację, która okryła moje ciało jak pierzyna w zimową noc?.? Kierowca wezwał policję i Parks została aresztowana. Jej opór wywołał bojkot autobusów w Montgomery, który trwał przez 381 dni.

Sąd Najwyższy USA został następnie zmuszony do zniesienia segregacji w transporcie publicznym miasta Montgomery i stanu Alabama. To wydarzenie jest świętowane jako decydujący moment w historii ruchu praw obywatelskich. Często jednak to, co zrobiła Parks, jest przedstawiane jako spontaniczny akt oporu starszej kobiety, która była zbyt zmęczona, by ustąpić miejsca. W rzeczywistości ten akt nie miał w sobie nic ze spontaniczności i był zaplanowany przez NAACP i ruch związkowy. Sama Parks zaprzeczała takiej wizji swych działań. Mówiła, że ?ludzie zawsze twierdzą, że nie ustąpiłam miejsca bo byłam zmęczona, ale to nieprawda. Nie byłam też stara, choć niektórzy ludzie wyobrażają mnie sobie jako staruszkę ? miałam 42 lata. Jedyne, czym byłam zmęczona, to ustępowaniem miejsca?.

Parks dalej kontynuowała swą działalność biorąc udział w ruchu ?czarnej siły?. W latach 70-tych i 80-tych prowadziła niezmordowanie kampanie na rzecz zmian w systemie penitencjarnym i poprawy warunków mieszkaniowych. Tak było aż do jej śmierci w 2005 r. Tak jak w przypadku wielu postaci z ruchu praw obywatelskich, klasa rządząca próbowała nadać Parks rysy osoby nobliwej ? mówią, że sprzeciwiała się uprzedzeniom, ale nie posuwała się za daleko.

Parks jednak była radykalna i taką powinna być zapamiętana. Nieustannie walczyła przeciwko pozbawieniu praw wyborczych, przeciw biedzie i segregacji, i za tych, których życie zostało zrujnowane przez rasistowski z natury system.

Sophie Squire
Tłumaczył Jacek Szymański

Tags: Featured

Category: Gazeta - styczeń 2022, Gazeta - styczeń 2022 - cd.