Niedoceniony bohater Marszu na Waszyngton, 1963

Nowy film dokumentuje postać Bayarda Rustina – mniej znanego organizatora ruchu praw obywatelskich, o którym powinniśmy pamiętać

Rustin, nowy film Netflixa, dokumentuje postać Bayarda Rustina – mniej znanego, lecz o ogromnym znaczeniu, organizatora ruchu praw obywatelskich.

Współpracował on blisko z Martinem Lutherem Kingiem, który jest powszechnie postrzegany jako bohater amerykańskiego ruchu na rzecz praw obywatelskich w latach 60. ubiegłego wieku.

Rustin był czołowym organizatorem i działaczem przeciwko segregacji rasowej w USA. Jednak był także gejem walczącym z homofobią, zarówno wewnątrz ruchu, jak i poza nim.

Film koncentruje się na genialnej roli organizacyjnej Rustina w budowaniu Marszu na Waszyngton w 1963 roku, w którym wzięło udział 250 000 osób. To właśnie tam King wygłosił przemówienie: “I have a dream” („Mam marzenie”).

Rustin miał na celu wywarcie presji na chwiejnym demokratycznym prezydencie Johnie F. Kennedym i amerykańskim establiszmencie, aby uchwalili w tymże roku ustawę o prawach obywatelskich.

Marsz był pomysłem Rustina, który również kierował jego planowaniem.

Musiał jednak walczyć o to, by w ogóle wystartować z projektem – przez niektórych był uważany za pariasa ze względu na swoją seksualność. Jedność uciśnionych nie była automatyczna.

Reżyser George C Wolf udramatyzował sprzeczności w stanowisku Rustina. Był on zaangażowany w bojkot autobusów w Montgomery (patrz ramka) i był najbardziej kreatywnym organizatorem w ruchu antyrasistowskim.

Był jednak otwarcie gejowskim czarnoskórym mężczyzną z wcześniejszym wyrokiem skazującym w okresie, w którym związki homoseksualne były nielegalne.

Dlatego też był celem nie tylko republikańskich reakcjonistów, ale także niektórych czołowych, “szanowanych” czarnoskórych członków Partii Demokratycznej.

Należał do nich Adam Clayton Powell (Jeffrey Wright) i bardziej konserwatywne elementy organizacji praw obywatelskich National Association for the Advancement of Colored People (NAACP – Krajowe Stowarzyszenie na rzecz Postępu Ludności Kolorowej), takie jak Roy Wilkins (Chris Rock).

Był atakowany, ponieważ był byłym komunistą, który chciał zaangażować związki zawodowe w marsz. Odmówił poboru do wojska ze względu na swoje przekonania o niestosowaniu przemocy. Szantaż, obelgi i kłamstwa stały się jego codziennym zagrożeniem.

Colman Domingo gra Rustina, podkreślając jego dowcip, humor i umiejętności retoryczne, które pokonują jego wrogów i zdobywają wpływowych przyjaciół. Relacja między Rustinem i Kingiem (Aml Ameen) jest pięknie wykreowana.

Moment w filmie, w którym King publicznie broni Rustina przed homofobicznymi obelgami, jest genialnym potwierdzeniem znaczenia Rustina dla ruchu.

Jak mówi jedna z postaci o Kingu i Rustinie: „Razem… jesteście ogniem”. Niełatwy sojusz przeciwko rasizmowi staje się zaangażowaną i zjednoczoną walką z bigoterią.

Przedstawienie dwóch związków Rustina z mężczyznami w filmie jest sprytnie wykorzystane do pokazania innych sprzeczności.

Jego przygodny związek z białym aktywistą ukazuje trudności związane z monogamicznymi związkami homoseksualnymi przy podziałach rasowych i seksualnych lat sześć- dziesiątych.

Jego związek z czarnoskórym ministrem baptystów należącego do NAACP ujawnia obawy przed coming out (ujawnieniem się) i religijną presją wywieraną na czarnoskórych gejów.

Była to era przed zamieszkami Stonewall w 1969 roku (patrz ramka). Film wznosi się do zwycięskiej, emocjonalnej konkluzji wraz z udanym Marszem na Waszyngton.

Zamieszki w Stonewall, 1969 r.

Zamieszki w Stonewall zapoczątkowały ruch na rzecz wyzwolenia gejów. W godzinach porannych 28 czerwca 1969 roku policja dokonała nalotu na lokal Stonewall Inn w Nowym Jorku. Sześć kolejnych nocy zamieszek oznaczało narodziny bojowego ruchu na rzecz wyzwolenia gejów. Rustin nazwał Stonewall „początkiem niezwykłej rewolucji”.

Końcowa scena przedstawia Rustina jako człowieka, który rozpoznaje własne pochodzenie klasowe i wiarę w ruch oddolny. Film z powodzeniem przedstawia inspirującą postać, która była zdeterminowana, by walczyć pomimo niebezpieczeństw.

W związku z tym jedynie wspomina ograniczenia strategii niestosowania przemocy, gdy na początku filmu niektóre postacie przeciwstawiają pacyfizm Rustina ideom Malcolma X.

Ważne jest jednak, aby postrzegać Rustina jako człowieka wywierającego radykalizujący wpływ w tamtym czasie, który posunął naprzód walkę z rasizmem. Rustin to fascynująca i poruszająca opowieść o walce z uciskiem.

Jak mówi Rustin do swojego czarnoskórego kochanka: „Masz prawo kochać i być kochanym”.

Michael Dance
Tłumaczyła Patrycja Mermel

Bojkot autobusów w Montgomery

1 grudnia 1955 r. Rosa Parks odmówiła ustąpienia miejsca białej osobie na polecenie kierowcy autobusu.

Tym samym złamała rasistowskie prawo segregacji w Montgomery w stanie Alabama. Kierowca autobusu wezwał policję i Parks została aresztowana. Jej sprzeciw wywołał bojkot autobusów w Montgomery, który trwał 381 dni i zakończył się zwycięstwem.

Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych został zmuszony do nakazania desegregacji systemu transportu publicznego w Montgomery i Alabamie.

Wydarzenie to jest słusznie obchodzone jako przełomowe w ruchu na rzecz praw obywatelskich. Ale wbrew temu, jak jest to często przedstawiane, protest Rosy Parks nie był spontanicznym aktem starej kobiety. Został on zaplanowany przez NAACP i ruch związkowy. A Parks miała wtedy zaledwie 42 lata!

Rustin jest dostępny do obejrzenia na Netflixie.

Tags: Featured

Category: Gazeta - luty 2024, Gazeta - luty 2024 - cd.