Film dokumentalny: ?Odwaga? ? Białoruś: na pierwszej linii frontu

Kiedy Aleksandr Łukaszenka sfałszował wybory prezydenckie zeszłego lata, oczekiwał, że może mu się po raz kolejny raz upiec, jak zresztą wielokrotnie przedtem.

Jednak to, co wydarzyło się zaraz po ogłoszeniu wyników wyborów, przeszło do historii jako największy bunt obywatelski przeciwko reżimowi tego despoty.

Najnowszy film dokumentalny Odwaga opowiada część historii tych wydarzeń.

Reżyser Alaksiej Palujan śledzi losy trojga członków podziemnego Białoruskiego Wolnego Teatru: Denisa Tarasenki, Maryny Jakubowicz i Pawła Haradnickiego.

Poznajemy ich tuż po rozpoczęciu kampanii prezydenckiej, latem 2020 roku.

Siły opozycji mają nadzieję, że liberalna kontrkandydatka Łukaszenki – Swiatłana Cichanouska ? odbierze stalinowskiemu biurokracie fotel prezydencki.

Dokument pokazuje migawki z codziennego życia Białorusinów pod reżimem Łukaszenki i wybory, jakich obywatele muszą dokonywać, aby przeciwstawiać się jego niedorzecznej, biurokratycznej kontroli.

Założyciele Białoruskiego Wolnego Teatru – Mikołaj Chalezin i Natalia Kaliada ? zostali zmuszeni do emigracji prawie dekadę przed wydarzeniami ubiegłorocznej rewolucji.

Aktywiści znajdują jednak czasem sposoby na sabotaż państwowego cenzora. Kiedy Wolny Teatr przygotowuje sztukę Psy Europy, Mikołaj Chalezin uczestniczy w próbach wirtualnie, łącząc się przez Skype z Londynu.

Nawet na wygnaniu wciąż otrzymuje groźby śmierci od reżimu.

Dokument Odwaga Palujana nie ma narratora. Historia jest opowiadana przez Denisa, Marynę i Pawła w ich wspólnych rozmowach i kilku komentarzach bezpośrednich. Jest w tym zabiegu stylistycznym jakaś niezwykła siła.

Jednocześnie na początku historia jest przez to opowiadana bardzo powoli i zakłada się, że widz ma dużą wiedzę na temat białoruskiej rewolty.

Sytuacja zmienia się, kiedy zaczynają spływać wyniki od poszczególnych komisji wyborczych.

Coraz liczniejsze tłumy gromadzą się na ulicach w odpowiedzi na pogłoski o dobrym wyniku opozycyjnej kandydatki Swiatłany Cichanouskiej. Policyjne oddziały prewencji OMON brutalnie rozpędzają zgromadzonych obywateli.

Te dramatyczne sceny, o których większość z nas słyszała, były sfilmowane przez Palujana osobiście.

W obliczu eskalacji policyjnej przemocy Maryna i jej partner zastanawiają się, jaką przyjąć postawę ze względu na ich nowonarodzonego syna.

Czy lepiej stracić rodziców, którzy mogą potencjalnie zginąć w trakcie zamieszek zakatowani przez policję, czy też ? jeśli pokolenie rodziców nie zrobi nic i nie wywalczy wolności ? brzemię to spadnie na kolejne pokolenia?

Brutalność policji ma skutek przeciwny od zamierzonego i, zamiast odstraszać, zachęca kolejne dziesiątki tysięcy protestujących, którzy wcześniej nie brali w nich udziału, do wyjścia na ulice.

Te najbardziej poruszające, najmocniejsze sceny dokumentu przedstawiają kolejki ludzi gromadzące się przed posterunkami policji ? w tym rzesze kobiet, które stały w pierwszej linii protestów.

Protestujący krzyczą na policjantów i domagają się informacji na temat aresztowanych członków rodziny. Niemalże na oczach widza wcześniejszy strach przeradza się w gniew.

Strajki

W ciągu następnych dni tysiące pracowników dołączyły do masowych zgromadzeń i strajków w wielu zakładach w Mińsku i innych miastach.

To właśnie dzięki przyłączeniu się pracowników do masowych protestów białoruska rewolta jest tak bardzo inspirująca. Dała o sobie znać siła, która mogła zmusić Łukaszenkę do oddania władzy.

Odwaga, być może przez główny temat dokumentu, tylko pobieżnie wspomina o strajkach.

Trudno również doszukać się w dokumencie Palujana jakiejkolwiek jednoznacznej narracji politycznej.

Niemniej jednak Odwaga pomaga uzmysłowić sobie, jak szybko podczas masowych protestów zwykli ludzie mogą przedrzeć się na scenę polityczną zazwyczaj zarezerwowaną dla ?elit?.

Julia Ryder
Tłumaczyła Ela Bancarzewska

Dokument Odwaga był pokazywany podczas letnich festiwali filmowych. Miejmy nadzieję, że niedługo trafi do szerszej dystrybucji w Polsce.

Odwaga, film dokumentalny

Reżyseria i scenariusz: Alaksiei Palujan

Produkcja: Niemcy (2021)

Category: Gazeta - wrzesień 2021, Gazeta - wrzesień 2021 - 2cd., Gazeta - wrzesień 2021 - cd.